Innovatief plan om grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer te voorkomen
Vrijwilligers en deelnemers binnen organisaties moeten in een veilige omgeving kunnen werken. Het is daarom belangrijk dat vrijwilligersorganisaties in de regio Eindhoven proberen te voorkomen dat er binnen hun organisatie grensoverschrijdend gedrag plaatsvindt.
Wat is grensoverschrijdend gedrag?
Grensoverschrijdend gedrag is een moeilijk te definiëren begrip. Het gaat om gedragingen waar een van de partijen niet (vrijwillig) mee instemt. Bijvoorbeeld op fysiek, emotioneel, seksueel of financieel vlak. Soms met grote gevolgen voor het slachtoffer. Het komt zowel offline als online voor en treft alle lagen van de bevolking. In veel gevallen, maar niet altijd, is er sprake van machtsmisbruik. Dit maakt jonge mensen (tot 25 jaar) en mensen met een licht verstandelijke beperking kwetsbaarder dan andere groepen. Helaas is het daarom niet zeldzaam dat grensoverschrijdend gedrag in de zorg voorkomt.
Voorbeelden van grensoverschrijdend gedrag zijn:
- Intimiderend gedrag zoals: overmatige controle uitoefenen, onder druk zetten of bang maken.
- Discriminatie.
- Racisme.
- Pesten.
- Uitsluiten.
- Fysiek geweld.
- Seksuele intimidatie.
- Seksueel misbruik.
Onderzoek
Begin 2023 hebben Eindhoven Doet, Eindhoven Sport en Supportpunt in samenwerking met SESAM academie onderzoek gedaan onder stichtingen, verenigingen en vrijwilligersorganisaties naar in hoeverre zij intern te maken hebben met grensoverschrijdend gedrag. Hebben zij preventief beleid? Is er behoefte aan ondersteuning? Van de 263 deelnemende organisaties geeft bijna 30% aan dat zij te maken hebben met grensoverschrijdend gedrag.
Wat opvalt is dat sportorganisaties vaker te maken hebben gehad met grensoverschrijdend gedrag en ook vaker preventief beleid hebben opgesteld dan organisaties in andere sectoren. Mogelijk is dit het resultaat van de aandacht die de sportsector in de afgelopen jaren heeft besteed aan dit onderwerp.
Duidelijk meer behoefte voor ondersteuning
Er is duidelijk behoefte aan ondersteuning bij vrijwilligersorganisaties in Eindhoven. Meer dan 75 organisaties geven aan dat ze behoefte hebben aan ondersteuning bij het implementeren van preventiebeleid voor grensoverschrijdend gedrag. Hier ligt een kans voor Eindhoven Doet, Eindhoven Sport en Supportpunt om hier invulling aan te geven.
De voorgestelde oplossing is om een externe vertrouwenscontactpersoon aan te stellen. Deze kan ondersteuning bieden op verschillende niveaus. Door bewustwording te creëren, een poule van vrijwilligers op te leiden als tijdelijke vertrouwenscontactpersonen, kennisbijeenkomsten te organiseren en organisaties te ondersteunen bij het opstellen van beleid en procedures wordt het probleem holistisch aangepakt.
Preventiebeleid als actief onderdeel van de organisatie
Het hebben van preventiebeleid is een verplichting voor organisaties die gebruik willen/moeten maken van de gratis VOG.
Een vertrouwenscontactpersoon (VCP) zorgt dat preventiebeleid actief onderdeel wordt, is en blijft binnen organisatie. Daarnaast biedt de VCP de eerste opvang bij incidenten. Meestal is het contact kortdurend. De VCP gaat in gesprek met slachtoffer of beschuldigde en onderzoekt waar de persoon in kwestie terecht kan met zijn hulpvraag en welke mogelijke stappen genomen kunnen worden. Een VCP vervult deze rol bijna altijd als vrijwilliger.
Een vertrouwenspersoon begeleidt een slachtoffer of beschuldigde (vaak voor langere tijd) en kan bijvoorbeeld ook meegaan naar gesprekken of naar de politie, als het slachtoffer beslist aangifte te doen. Een vertrouwenspersoon volgt een geaccrediteerde opleiding.
Conclusie
Om grensoverschrijdend gedrag zoveel mogelijk te voorkomen en zowel slachtoffers als beschuldigden in goede banen te begeleiden is er preventief beleid nodig. Het is begrijpelijk dat dit voor organisaties individueel lastig te implementeren is. Daarom is er een plan om een externe (centrale) vertrouwenscontactpersoon functie op te stellen. Hier kunnen organisaties centraal terecht die te maken hebben met grensoverschrijdend gedrag. Zo kan op de werkvloer de veiligheid binnen vrijwilligersorganisaties en stichtingen vergroot worden.